Obchodzimy w tym roku 100. rocznicę wybuchu I wojny światowej. Jest to okazja, by pochwalić się zbiorem fotografii, które trafiły do Muzeum Literatury na mocy testamentu Marii Dąbrowskiej. Mąż pisarki, Marian (1882-1925), był żołnierzem Legionów, blisko współpracującym z Józefem Piłsudskim. Wśród pozostałych po nim pamiątek znalazły się również niezwykle ciekawe zdjęcia frontowe, częściowo zaprezentowane na wystawie Fotomania.

Marian Dąbrowski ok. 1915 i z nierozpoznanymi osobami (stoi 2. od prawej) ok. 1914 r., fot. nieznani

Nim przejdę do wspomnianej kolekcji muszę, niejako z obowiązku, przypomnieć nieco historii. Jak wiadomo, pretekstem do rozpoczęcia wojny stał się zamach w Sarajewie na austro-węgierskiego arcyksięcia Ferdynanda i jego żonę. Nawiasem mówiąc, na pogrzebie trumna Zofii stała na niższym katafalku niż trumna arcyksięcia, ponieważ urodzeniem żona nie dorównywała małżonkowi.

Hrabianka Sophie Chotek von Hohenberg (1868-1914), żona arcyksięcia Ferdynanda, zamordowana wraz z mężem w Sarajewie, fot. „Adèle”, Wiedeń ok. 1890-1900

Poniżej Sympatie i racje Polski i Francji – ulotka francuska, dotycząca działań wojennych 1914-1916, drzeworyt wg rys. Koraba, druk i wyd. Pellerin & Cie ok. 1916, „Épinal” nr 90, zawierająca ilustracje Ochotnicy polscy bronią Francji i Polska w ruinie.

Wkrótce po rozpoczęciu działań wojennych powstał w Szwajcarii Komitet Pomocy Polskim Ofiarom Wojny. Na poniższej fotografii widzimy jej założycieli na tarasie willi Ignacego Jana Paderewskiego w Riond-Bosson. W środku, z dziewczynką na kolanach, Henryk Sienkiewicz

Wreszcie, zapowiedziana seria fotografii z kolekcji Mariana Dąbrowskiego. Ich autorem jest zapewne w większości on sam, a znaczna część pochodzi z kampanii wołyńskiej. Jakość nie zawsze jest zadowalająca, na pewno jednak stanowią bardzo ciekawy dokument historyczny.